Il Center da scola auta spezialisada dal Grischun
Cun il Center da scola auta spezialisada dal Grischun na stgaffin nus betg mo in lieu d'identificaziun per la regiun da scola auta en il Grischun, mabain er in lieu da furmaziun, da perscrutaziun e da lavur attractiv ed orientà al futur per las proximas generaziuns en il chantun. La scola auta spezialisada – e cun ella il chantun Grischun sco purtader e la citad da Cuira sco dachasa geografic – han la schanza unica da reunir ils lieus e las localitads decentralas en in center. Uschia daventa la scola auta pli e pli in forum per il barat intellectual e la lavur da project per las studentas ed ils students. Ultra da quai po il center metter a disposiziun – en furma da transfers da savida e da tecnologia – anc meglier las scuvertas fatgas en il rom da projects da perscrutaziun a las interpresas grondas però er a las interpresas pitschnas e mesaunas dal chantun. Uschia pon ins sustegnair lur stentas d'innovaziun. Il center da perscrutaziun e da furmaziun sin nivel da scola auta economicamain effizient vegn d'ina vart ad avair effect era sin plaun naziunal e da l'autra vart vegn el a purtar savida en il Grischun.
L'odissea d'edifizis da la SAS Grischun
En il tschaler d'ina chasa privata, sin ina carossaria, en laboratoris a Domat ed a Son Gagl u en la vischinanza da clubs spezialisads: en l'istorgia da prest 60 onns da la SAS han ins studegià, perscrutà e lavurà en ils pli differents lieus. Ultra dals lieus a Berna, Rapperswil e Turitg è la SAS Grischun alloschada oz a Cuira en tschintg lieus en nov differents edifizis. Unicamain l'edifizi principal inaugurà il 1993 a la Pulvermühlestrasse 57 han ins concepì sco edifizi da scola. La gronda part dals auters edifizis èn localitads da biro che n'èn mai vegnidas construidas per il manaschi d'instrucziun d'ina scola auta spezialisada e che n'èn damai era betg adattadas optimalmain per quest intent. Ils lieus sparpagliads chaschunan en pli auts custs da manaschi: igl è per exempel da tgirar duas bibliotecas e d'organisar duas mensas ed in servetsch da currier. Pretensius èn oz però er il nettegiament ed il mantegniment.
Cun sa concentrar en in lieu po la SAS Grischun augmentar massivamain sia effizienza ed investir ils daners da taglia anc meglier en las fatschentas centralas dal studi e da la perscrutaziun. En pli dovra la scola auta era localitads adequatas per restar attractiva sco patruna.
Plinavant èn las pretensiuns a la scola auta ed a las pussaivladads da collavurar e da perscrutar sa midadas fitg dapi la construcziun da l'edifizi principal avant var 30 onns. Las studentas ed ils students dad oz spetgan furmas innovativas areguard l'instrucziun, l'emprender e la collavuraziun. Però era la perscrutaziun è mo uschè ferma, sco quai ch'ella po vegnir fatga sin champ interdisciplinar. La concentraziun en in lieu a la Pulvermühlestrasse simplifitgescha la collavuraziun en favur dal process da retschertga.
La producziun da savida nova è s'accelerada enorm. Questa midada cuntinuanta – e cunzunt sperta – pretenda era localitads ch'ins po utilisar a moda uschè flexibla sco pussaivel. Mo uschia po la SAS Grischun cuntinuar a sviluppar sias purschidas respectivamain sviluppar novas purschidas per ils basegns da l'avegnir creond schanzas per la giuventetgna grischuna e per umans giuvens d'ordaifer il chantun.
Visualisaziuns dal project da la squadra da planisaziun sut l'egida dal biro d'architectura Giuliani Hönger Architekten
Studegiar a la SAS Grischun
Dapli savida per il Grischun grazia a purschidas da nischa
Sco scola auta independenta sto la SAS Grischun sa far valair fermamain en la concurrenza naziunala tant areguard l'acquisiziun da studentas e da students sco er areguard l'acquisiziun da perscrutaziun. Sin fundament da ses lieu a la periferia dal punct da vista svizzer persequitescha ella dapi passa diesch onns ina strategia da nischa, e quai cun success. La vasta purschida da studi va en favur da las giuvnas Grischunas e dals giuvens Grischuns ed uschia er en favur da las interpresas indigenas. En pli attira la scola auta spezialisada persunas giuvnas en il Grischun (passa 80% da las studentas e dals students) grazia a sias direcziuns da studi singularas en tut la Svizra. Las absolventas ed ils absolvents stattan a disposiziun suenter lur diplom al martgà da lavur grischun.
Per sviluppar purschidas da studi per ils champs professiunals futurs è la collavuraziun cun la branscha respectiva absolutamain centrala. Perquai collavura la SAS Grischun mintgamai a moda fitg stretga cun las interpresas regiunalas e naziunalas respectivas. Ultra da referats da persunas envidadas u d'ideas per temas da lavurs da bachelor datti er adina puspè projects cuminaivels sin il sectur da la perscrutaziun. Er en quel connex èn las cooperaziuns in element central per pudair garantir il transfer da savida e da tecnologia en il chantun Grischun. Tras scuvertas da la perscrutaziun surregiunala portan projects en la regiun soluziuns per sfidas socialas ed economicas. Sa chapescha elavur'ins era scuvertas da projects chantunals per projects naziunals. Qua sa vesa la SAS Grischun en ina funcziun d'antenna, en favur dal chantun. Cun sia represchentanza en gremis ed organisaziuns regiunalas (p.ex. Academia Raetica) e naziunalas (p.ex. swissuniversities, Fond naziunal svizzer) procura la scola auta spezialisada en pli per ina buna rait en il context svizzer da furmaziun e da perscrutaziun.
Ultra da la contribuziun da la SAS Grischun per reducir il brain-drain da Grischunas e Grischuns attiran las direcziuns da studi attractivas e las plazzas da lavur a la scola auta umans en il chantun Grischun. Las uschenumnadadas «collavuraturas e collavuraturs da savida» contribueschan da lur vart al brain-gain ed uschia a la producziun ed a l'innovaziun da la plazza economica dal Grischun. En la strategia 2021-2024 s'orientescha la scola auta spezialisada cun ils accents da svilup «Contribuziun al svilup regiunal», «Tecnica», «Sanadad», «Emprender a moda innovativa e per vita duranta» e «Center da scola auta spezialisada» als basegns dal chantun e contribuescha damai a la strategia chantunala da perscrutaziun e da furmaziun sin nivel da scola auta.
La SAS Grischun pon ins però era considerar finanzialmain sco in dals motors economics dal chantun: dad in franc da la contribuziun chantunala gudogna la scola auta CHF 3.10 (sa basond sin il quint da l'onn 2021). Per che la scola auta ambiziusa vegnia pli visibla e per che las studentas ed ils students e las collavuraturas ed ils collavuraturs possian studegiar e lavurar a moda effectiva, manca a la SAS Grischun mo anc l'infrastructura correspundenta.